Không gian sáng chế Makerspace là gì?
Thuật ngữ “phòng thí nghiệm”, “phòng lab máy tính” hay “phòng lab STEM” đã khá quen thuộc. Tuy nhiên, “không gian sáng chế Makerspace” vẫn còn khá mới mẻ với nhiều người. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm này, cũng như những hoạt động thú vị diễn ra bên trong.
Makerspace là gì?
Makerspace là một không gian làm việc cộng tác, thường được tìm thấy trong trường học, thư viện hoặc các cơ sở công cộng/tư nhân. Đây là nơi mọi người, từ trẻ em, người lớn đến doanh nhân, có thể đến để thực hiện, học tập, khám phá và chia sẻ kinh nghiệm sử dụng các công nghệ và công cụ hiện đại. Những công cụ này có thể bao gồm máy in 3D, máy cắt laser, máy CNC, máy hàn, máy may và nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, một Makerspace không nhất thiết phải trang bị đầy đủ tất cả các thiết bị này. Thậm chí, bạn chỉ cần tận dụng các vật liệu tái chế như bìa các tông, chai lọ, thanh cơ khí, đồ chơi robot, Lego... kết hợp với các công cụ đơn giản cũng có thể tạo nên một Makerspace.
Makerspace đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị cho mọi người những kỹ năng cần thiết của thế kỷ 21, đặc biệt trong lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Không gian này không chỉ hỗ trợ việc học tập mà còn giúp phát triển tư duy phản biện, tăng cường sự tự tin và thúc đẩy tinh thần kinh doanh. Nhiều Makerspace đang được sử dụng như cơ sở ươm tạo và tăng tốc cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Sự khác biệt giữa Hackerspace và Makerspace
Để hiểu rõ sự khác biệt, chúng ta cần nhìn lại lịch sử. Hackerspace ra đời sớm hơn, với C-Base tại Berlin năm 1995 được coi là Hackerspace đầu tiên trên thế giới. Ban đầu, Hackerspace là nơi các lập trình viên gặp gỡ, làm việc và chia sẻ cơ sở hạ tầng, tập trung vào việc “hack” (trong lĩnh vực máy tính). Sau này, khái niệm “hack” được mở rộng sang việc chế tạo và sáng tạo các đối tượng vật lý.
Theo Wikipedia, Hackerspace là không gian làm việc cộng đồng, nơi những người cùng sở thích (thường là về máy tính, công nghệ, khoa học và nghệ thuật kỹ thuật số) gặp gỡ, giao lưu và hợp tác. Điều này khá giống với Makerspace. Sự khác biệt chủ yếu nằm ở hình ảnh: Hackerspace đôi khi mang hình ảnh tiêu cực, trong khi Makerspace có vẻ thân thiện hơn và phù hợp với môi trường giáo dục.
Các hoạt động trong Makerspace
Makerspace cung cấp một môi trường đa dạng với nhiều hoạt động thú vị:
Các hoạt động phổ biến:
- Lập trình (Coding)
- In 3D
- Cắt laser
- Hàn
- Điện tử/Arduino
- Robot/Robotics
- Thiết kế mạch điện
- May vá
- Gia công gỗ
- Thảo luận
- Phát minh
Tổng hợp khái niệm về không gian sáng chế Makerspace
- Laura Fleming định nghĩa không gian sáng chế là môi trường học tập độc đáo, khơi dậy sự tò mò, sáng tạo và khám phá.
- Diana Rendina miêu tả không gian sáng chế là nơi sinh viên cùng nhau tạo tác, phát minh, thử nghiệm, và khám phá với nhiều công cụ, vật liệu.
- John J Burke cho rằng không gian sáng chế là khu vực trong thư viện, trang bị đầy đủ công cụ và thiết bị để thiết kế, chế tạo và sáng tạo. Nó có thể là phòng riêng biệt hoặc không gian đa năng, cung cấp nguyên vật liệu và tài nguyên đa dạng. Các dự án trải rộng từ tạo mẫu sản phẩm 3D đến lập trình robot và nghệ thuật tái chế.
- Colleen Graves nhấn mạnh không gian sáng chế không chỉ là nơi sản xuất đồ vật mà còn là nơi tạo ra ý nghĩa, điều quan trọng hơn cả sản phẩm.
- Ann Smart hình dung không gian sáng chế là nơi nuôi dưỡng trí tưởng tượng và sự tò mò của sinh viên trong một bầu không khí thân thiện, năng động và cởi mở. Tạo ra, thay vì tiêu thụ, là trọng tâm. Học tập liên ngành, khám phá, chấp nhận rủi ro, tư duy, chế tạo và đặt câu hỏi được khuyến khích.
- TheRSA.org mô tả Makerspaces là các xưởng mở, trang bị nhiều công cụ hiện đại và truyền thống, từ máy in 3D, máy cắt laser đến máy may, bàn là và máy hàn. Makerspaces không chỉ là nơi chế tạo mà còn là nơi trải nghiệm lối sống mới, ứng phó với thách thức và cơ hội của thế giới công nghệ hiện đại.
- i3Detroit.com tóm gọn không gian sáng chế là sự kết hợp của nghệ thuật, công nghệ, học tập và cộng tác.
- Mad-Learn.com cho rằng không gian sáng chế cung cấp thời gian và không gian để mọi lứa tuổi xây dựng nguyên mẫu, khám phá, thử nghiệm, chia sẻ ý tưởng và cùng nhau tạo nên sản phẩm. Không gian này có thể bao gồm cả công nghệ và phương pháp thủ công, từ analog đến kỹ thuật số. In 3D đang thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của các Makerspaces, tạo ra môi trường an toàn để sáng tạo và chấp nhận rủi ro.
- Techtarget.com định nghĩa không gian sáng chế là trung tâm cộng đồng, cung cấp công nghệ, thiết bị sản xuất và cơ hội giáo dục. Makerspaces cho phép thành viên cộng đồng thiết kế, tạo mẫu và sản xuất sản phẩm bằng các công cụ tiên tiến như máy in 3D và phần mềm CAD. Makerspaces thường được tài trợ bởi phí thành viên hoặc hợp tác với các tổ chức khác. Chia sẻ ý tưởng và tài nguyên là nguyên tắc cốt lõi. Các thành viên thường hợp tác trong các dự án và chia sẻ kiến thức trong các buổi gặp mặt.
- Bozeman Makerspace nhấn mạnh Makerspace/Hackerspace là nơi tập hợp tài nguyên và tạo ra cộng đồng những người cùng sở thích, bao gồm mạch điện, robot, hàn, chế biến gỗ, chế tạo, lập trình, mạng máy tính, v.v.
- room6KGH.com đơn giản hóa khái niệm không gian sáng chế là nơi mọi người tụ họp và thực hiện các dự án, với quy mô và hình thức đa dạng. Nó là môi trường học tập lấy người học làm trung tâm, với tiềm năng vô hạn.
- Educause.edu mô tả Makerspaces là khu học tập tự định hướng. Tính thực hành, cùng với công cụ và nguyên vật liệu, tạo ra môi trường lý tưởng cho việc học tập và phát triển kỹ năng. Makerspaces thúc đẩy tư duy và học tập đa ngành, làm giàu thêm các dự án và giá trị của không gian như một địa điểm giáo dục.
- Wikipedia định nghĩa không gian sáng chế là không gian làm việc cộng đồng, nơi những người cùng sở thích (máy tính, gia công, công nghệ, khoa học, nghệ thuật kỹ thuật số) gặp gỡ, giao lưu và hợp tác. Wikipedia cũng đề cập đến Library Maker Space, là khu vực trong thư viện công cộng, cung cấp các nguồn lực như máy tính, máy in 3D, thiết bị âm thanh, hình ảnh và vật liệu thủ công, cả truyền thống và sinh thái. Trong khoa học thư viện, Makerspaces được xem là một loại dịch vụ do thủ thư cung cấp.
- Libraries & Maker Culture cho rằng Makerspaces (hay hackerspaces) là nơi mọi người tụ họp để sáng tạo. Những không gian này thường có máy in 3D nhưng không nhất thiết. Mọi người chia sẻ nguồn lực, kỹ năng và ý tưởng, thường cùng nhau thực hiện dự án. Makerspaces phát triển từ văn hóa Makerism, đề cao sản xuất cá nhân hoặc nhóm nhỏ thay vì sản xuất hàng loạt, coi trọng sáng tạo hơn tiêu dùng.
- Library as Incubator mô tả Makerspaces là môi trường học tập hợp tác, nơi mọi người chia sẻ tài liệu và học hỏi kỹ năng mới. Makerspaces không chỉ là tập hợp vật liệu hay không gian cụ thể mà là tư duy về hợp tác, cộng tác và sáng tạo trong giáo dục.
- OEDB.org gọi Makerspaces (hay hackerspaces, hackspaces, fablabs) là không gian sáng tạo tự quản, nơi mọi người cùng nhau tạo tác, phát minh và học hỏi. Trong thư viện, thường có máy in 3D, phần mềm, thiết bị điện tử, đồ thủ công và vật tư.
